aredhàre , vrb Definizione
essire asciutu meda, sicau, fàere a crosta
Sinonimi e contrari
aghedhare,
ansare,
carasare
Etimo
ltn.
*arellare
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
secar
Italiano
inaridire,
disseccare
Tedesco
ausdörren,
trocknen.
arridàe, arridài, arridàre, arridàri , vrb: arritare Definizione
fàere o essire àrridu, fàere sa cosa deasi sicada chi si segat luego po dha tocare, o tostada, ma fàcile a fàere a farinos
Sinonimi e contrari
ansare,
carasare,
turrai
Frasi
at arridau duas fitas de pani in sa braxa ◊ su soli pitziosu àrridat is ispigas ◊ s’astrau àrridat fintzas s’erba ◊ in istiu sa terra si àrridat de su sole forte
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
secar
Italiano
disseccare,
essiccare
Tedesco
trocknen.
asciutài, asciutàre , vrb: assutare,
sciutai Definizione
frobbire o suspire s’abba o àteru deasi; callare, citire, nau de unu chi est foedhandho o chi dhi praghet meda a foedhare / pps. assutadu, assutu
Sinonimi e contrari
abbentai 1,
alluspiae,
frobbire,
isciucare 1
/
apiliscare
/
cagliai,
citire
| ctr.
ifúndhere
Modi di dire
csn:
assutare su coro a ccn. = àere o dare dispiaghere de ndhe mòrrere, mannu meda; no assutat mai! (nau de ccn.) = est sempri fuedhendi, no citit nudha!
Frasi
sa robba samunada est in su sole istérrida assutendhe ◊ sos bentos assutant su logu ◊ pischendi àcua at asciutau sa gisterra ◊ su callu dhu poneus in coili po asciutai
2.
odheu, custa cristiana, sempre faedhendhe: no assutat nudha!
3.
malevadados, za bi lis at assutu su coro a su babbu e a sa mama a che lis furare cudha criadura!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sécher,
essuyer
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
secar
Italiano
asciugare,
prosciugare
Tedesco
trocknen,
austrocknen.
assicorràe, assicorrài, assicorràre , vrb: atzicorrai,
tzicorrai Definizione
fàere sicau che corru, arridare, sicare meda, a tropu; còere a tropu, a sicadura
Sinonimi e contrari
arridae,
atostorare,
sicai
Frasi
s'asciutori at assicorrau sa terra ◊ lassa torrai suidu, deghinò ti assicorrant is prumonis!
2.
seo assicorrau che unu cantu de linna ◊ dhui teniat pistocus atzicorraus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
desecación
Italiano
rinsecchire
Tedesco
trocknen.
assoliàda , nf: soleada Definizione
su assoliare, su pigare o giare sole
Sinonimi e contrari
assoliamentu
Frasi
li cheret dadu una bella assoliada a su basolu pro che lu remonire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ensoleillement
Inglese
hanging out to dry
Spagnolo
soleamiento
Italiano
soleggiatura
Tedesco
Sonneneinstrahlung.
assoliàe, assoliài , vrb: assoliare Definizione
pònnere a pigare sole, pigare sole
Sinonimi e contrari
assobinai,
assorinai,
soghiai
Frasi
sas tilichertas sunt frimmas assoliàndhesi ◊ a assoliare trematas, fàunas e mantas lis faghet bene ◊ fasolu, moriscu, nughe, méndhula e àteru gai cheret assoliadu innantis de lu remonire ◊ assóliati sa carena in custu sole! ◊ cussu traste frundhidu bi est annos assoliendhe fora!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
exposer au soleil
Inglese
to dry in the sun
Spagnolo
solear
Italiano
soleggiare
Tedesco
in die Sonne legen.
assoliaméntu , nm Sinonimi e contrari
assoliadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ensoleillement
Inglese
hanging out to dry
Spagnolo
soleamiento
Italiano
soleggiatura
Tedesco
Sonneneinstrahlung.
astenàre , vrb Definizione
nau de frutuàriu, intostare o aortire chentza cumpriu (fintzes po pecu); nau de linna, fintzes pipionire, pònnere su greme
Sinonimi e contrari
acalabiare,
agurtire,
allagorjare,
assichillonai,
atecadiare
Etimo
ltn.
extenuare
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
enmustiarse
Italiano
incatorzolire
Tedesco
einschrumpfen.
calamài , vrb: acalamai,
calamiai,
calemai,
callamai,
caramai Definizione
calàresi de su sicore, po mancamentu de abba, de fortzas
Sinonimi e contrari
acalabiare,
allartzanai,
allebigiare,
allizare,
irdebbilitare
/
ammaculiare,
apirchizonare
Modi di dire
csn:
unu frori caramau, calamiau, follas callamadas = tzédidu, tzédidas de su sicore; c. s'atza = dòrchere, pèrdere s'ata (in suspu, sa capatzidade de s'impònnere, de faedhare)
Frasi
s'est calemada sa mata
2.
gopai Giuanni, bosu gei seis de bon'arratza e no si calamat s'atza che gortedhu arruinau! ◊ seu caramada: no tengu balia de nudha, cun cussu pentzamentu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se flétrir,
affaiblir,
se faner
Inglese
to dry up,
to wither,
to weaken
Spagnolo
marchitarse
Italiano
appassire,
infiacchire
Tedesco
ermatten,
welken.
irmurtíre , vrb: ismultire,
ismurtire Definizione
pèrdere s'abba, nau pruschetotu de erbas e linnas (ma fintzes de casu nou, de arrescotu); fintzes coment'e prentzare, fàere pèrdere s'abba
Sinonimi e contrari
addormicare,
sumortire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to dry up
Spagnolo
marchitar
Italiano
smùngere
Tedesco
den ganzen Saft saugen aus.
sicài , vrb: sicare,
sicari Definizione
bènnere mancu s'abba (o fintzes àteru deasi), pèrdere, bogare o fàere pèrdere s'abba fintzes a essire asciutu, nau mescamente de erba e matedu chi morit ca no podet fàere chentza abba; nau de funtanas, acabbare de bogare abba, nau de animales de múrghere, acabbare de bogare late; nau cun arrennegu, iscúdere a forte de fàere abbarrare cun calecunu arremu coment'e cancarau, retesu, de no ndhe serbire prus / pps. sicadu, sicu
Sinonimi e contrari
sciutai
/
cancarare
Frasi
si s’annada sighit cust'isciutori est sichendu fintzas s’erba po su bestiàmini, is trigus funt totus cobomaus ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu: mi podeis giare unu pagu de pisu po s'ierru?◊ su sole forte sicat sa cosa prantada, si no est abbada ◊ in istiu s'erba in Sardigna sicat totu ◊ su sàmbene si mi sicat in sas venas ◊ in sos ispinatzos si bi iferchiat sa figu a sicare ◊ in s’istari is carrúcius bècius si sicant e funt bellus mera po su forru
2.
si ch'est sica s'abba de s'isseta ca a custas oras la serrant ◊ sas berbeghes candho sunt próssimas si che sicant ◊ sicada si est sa rica funtana chi bundhaiat abbas a toroju (G.Ruju)◊ sas berbeghes si sicant fintzas pro maladia
3.
ti sico sas manos, si ti lompo a t'iscúdere! ◊ li deviat sicare sa manu de bi la cancarare pro vida!
Etimo
ltn.
siccare
Traduzioni
Francese
dessécher,
sécher
Inglese
to dry (up)
Spagnolo
secar
Italiano
seccare,
inaridire
Tedesco
trocken,
dörren.